जितु साउद
काठमाडौं । सन् २०१४ मा अखिल नेपाल फुटबल संघ (एन्फा) ले आयोजना गर्दै आएको एनसेल कप फुटबल दशरथ रंगशालामा चल्दै थियो ।
लिग कम नकआउटका आधारमा सञ्चालित प्रतियोगितामा थ्री स्टारले समूह चरणको सुरुवाती दुई खेल गुमाईसकेको थियो ।
थ्री स्टारले समूह चरणका सुरुवाती दुई खेल गुमाएपछि तत्कालिन मुख्य प्रशिक्षक मेघराज केसीले क्लबको प्रशिक्षकबाट राजीनामा दिए । उनले हारपछि पत्रकार सम्मेलनमा राजीनामा घोषणा गरेका थिए । थ्री स्टारले समूह चरणको अन्तिम खेल विभागीय टोली एपीएफसँग खेल्न बाँकी थियो ।
सोही समय प्रदिप हुमागाई र क्लबका तत्कालिन अध्यक्ष ललित कृष्ण श्रेष्ठबीच छोटो कुराकानी भएको थियो । सो कुराकानीमा श्रेष्ठले प्रदिपलाई क्लबमा आउन आग्रह गरे ।
प्रदीपले पनि आफु क्लबको प्रशिक्षक बन्न इच्छुक भएको श्रेष्ठलाई बताए । त्यसपछि उनलाई सहायक प्रशिक्षकको रुपमा क्लबका राखिएको थियो ।
'मेघराज दाई (केसी)ले प्रशिक्षकबाट राजीनामा दिनु भएछ । यता क्लबले एक खेल खेल्न अझै बाँकी थियो । म प्रशिक्षणको समय क्लब तिर आइरहेको हुन्थे,' उनले भने, 'मलाई तेस्रो खेलमा प्रशिक्षक बनिदिन प्रस्ताव आयो । त्यतिबेला मलाई खेलाडीको नाम समेत थाहा थिएन । गेम प्लान अर्को पाटो थियो ।'
एपीएफसँगको खेलमा उनी अन्तरिम प्रशिक्षकको रुपमा थ्री स्टारसँग जोडिए । सो खेल थ्री स्टारले एपीएफसंग १–१ को बराबरी खेल्यो । सोही बिन्दुबाट प्रदिपको व्यवसायीक रुपमा थ्री स्टार क्लबबाट प्रशिक्षकको यात्रा सुरु भएको हो ।
यस अघि फिजिकल एजुकेसनमा मास्टर्स गरेपछि उनले काठमाडौं विश्व विद्यालयको महिला फुटबल टोलीको प्रशिक्षकको रुपमा काम गरेको थिए । उनले काठमाडौं विश्व विद्यालयको महिला टोलीमा करिब १७ महिना प्रशिक्षकको रुपमा काम गरे ।
उनकै प्रशिक्षणमा काठमाडौं विश्व विद्यालयको महिला फुटबल टोली दुई पटक नर्वे पुगेको थियो । उनको प्रशिक्षणमा नेपाली टिमले नर्वे कप अन्तराष्ट्रिय फुटबल प्रतियोगिता खेलेको थियो । उनकै प्रशिक्षणमा नेपालमा हुने कोकाकोला कपमा महिला टोलीले सेमिफाइनल सम्मको यात्रा तय गरेको थियो ।
'काठमाडौं विश्व विद्यालयको महिला टोलीलाई मैले पहिलो पटक प्रशिक्षण गर्दै थिए । उनीहरुले कहिल्यै फुटबल खेलेका पनि थिएनन्,' प्रदिपले भने, 'उनीहरुले कोकाकोला कपमा राम्रो फुटबल खेलेका थिए । उनीहरुले दुई पटक नर्वे कप खेल्दासमेत राम्रो प्रदर्शन गरेका थिए ।'
पहिलो वर्षमै लिग च्याम्पियन
उनले थ्री स्टारमा मात्र ९ महिना समय बिताउन पाए । त्यस अवधिमा उनले थुप्रै उपाधि थ्री स्टारलाई दिलाए । उनकै प्रशिक्षणमा थ्री स्टारले ए डिभिजन लिग सहित मोसफलका थुप्रै गोल्डकप जितेको थियो ।
'काठमाडौं विश्व विद्यालयको महिला टोली हेरिरहेका बेला म सोझै थ्री स्टारमा पुगे । मैले थ्री स्टारमा मात्र ९ महिनाको समय बिताउन पाए । तर, त्यो छोटो समय भएपनि सफलताका हिसाबमा भने मेरा लागि निकै सुखद रह्यो,' प्रदिपले भने ।
सन् २०१४ मा थ्री स्टार सिक्किममा आयोजना हुने गभर्नस गोल्डकप फुटबलको तयारीमा जुट्यो । उनलाई लिग हेर्ने गरि प्रशिक्षकमा क्लबले नियुक्त गरिसकेको थियो । गभर्नस गोल्डकपका लागि थ्री स्टारले झापामा दशैं र तिहारको बीचमा बिहान र बेलुका दुई घण्टा तयारी गरेको थियो ।
'दशैंको टिका थापेपछि गभर्नस गोल्डकपको तयारीका लागि कलंकीबाट बस चढेर झापाको काकँडभित्ता पुगे । खेलाडी शारिरिक रुपमा निकै कमजोर थिए । हामीले बिहान र बेलुका गरी दुई–दुई घण्टा शारिरलाई फिट बनाउन कडा प्रशिक्षण गरेका थियौ । तिहारको चार दिनपछि सिक्किमका गभर्नस गोल्डकप थियो । तर प्रतियोगिताको फाइनलमा पेनाल्टी सुटआउटमा पराजित भयौ ।' उनले भने ।
गोल्डकपपछि उनकै प्रशिक्षणमा थ्री स्टारले लिग सुरु गरेको थियो । लिगमा पनि थ्री स्टारले राम्रो प्रदर्शन गरेको थियो ।
'लिग मेरा लागि पहिलो अनुभव थियो र लिगको सुरुवाती चरणमा हामीले राम्रो गरेका थियौ । पहिलो चरणमा थ्री स्टारले शीर्ष स्थानमा ९ अंकको अग्रता बनाएको थियो,' उनले भने, 'दोस्रो चरणमा हामीले लगातार चार–पाँच खेल हार्न पुग्यौ । तर, त्यसपछि फेरी लयमा फर्कियौ । अन्त्यमा चार अंकको अग्रता सहित लिग जित्यौं ।'
पहिलो पटक 'ए' डिभिजन क्लबको नेतृत्व गरेका उनी पहिलो प्रयासमा सफल बने । थ्री स्टारलाई 'ए' डिभिजन लिगको उपाधि दिलाएसँगै उनी नेपाली लिग इतिहासमा उपाधि जित्ने सबैभन्दा कान्छा प्रशिक्षकको कीर्तिमान बनाए । आफ्नो प्रशिक्षणमा थ्री स्टारलाई उपाघि दिलाउँदा उनी मात्र ३२ वर्षका थिए ।
त्यसपछि उनले राष्ट्रिय टोलीका खेलाडीविना थ्री स्टारलाई उदयपुर गोल्डकपको उपाधि दिलाए । राष्ट्रिय टोलीका खेलाडी अन्तर्राष्ट्रिय खेलका लागि बन्द प्रशिक्षणमा सहभागी भएपछि थ्री स्टार मुख्य खेलाडीविना उदयपुर गोल्डकपमा प्रतिस्पर्धा गरको थियो ।
'लिग खेल्दा राष्ट्रिय टोलीका १३ जना खेलाडी क्लबमा थिए । लिग सकिए लगत्तै मुख्य खेलाडी एन्फाको बन्द प्रशिक्षणमा जुटे । तर हामीले स्टार खेलाडविना उदयपुर गोल्डकप खेल्यौ र उपाधि पनि जित्यौ,' प्रदिपले भने, 'त्यसपछि आहा–रारा गोल्डकपको उपाधि जित्यौ । धरानमा भने केही राष्ट्रिय खेलाडी पनि सहभागिता भएका थिए ।'
त्यसपछि थ्री स्टारले एएफसी प्रेसिडेन्ट कप फुटबल खेल्दै थियो । एएफसी प्रेसिडेन्ट कप खेल्ने क्लबको प्रशिक्षक बी लाइसेन्स प्राप्त हुनुपर्ने थियो । यता प्रदिपसँग भने बी लाईसेन्स थिएन । यसले उनको प्रशिक्षक जीवनमा ठुलो प्रभाव पार्यो ।
बी लाइसेन्सले देखाएको अर्को बाटो
उनी थ्री स्टारमा प्रशिक्षक रहेकै बेलामा बी लाइसेन्सको परिक्षा दिएका थिए । तर, उनी परिक्षामा असफल हुन पुगे । प्रदिपले आफु बी लाइसेन्स परिक्षामा फेल हुनुमा एन्फाको हात भएको आरोप लगाए ।
'म बी लाइसेन्समा फेल भए । त्यतिबेला मलाई एन्फा आफैले नियतवस फेल गर्यो भन्ने लाग्छ । तर, फेल गर्यो गरेन थाहा भएन । मलाई त्यसबेला देखिनै नेपाली फुटबलप्रतिको माया मर्न थाल्यो,' उनले भने, 'मैले ग्रास रुट र सी लाइसेन्स परिक्षामा टप गरेको थिए । तर, बी लाइसेन्समा म मात्र फेल भए, अरु सबै पास भएका थिए । यसैले गर्दा मलाई नेपाली फुटबलप्रतिको माया मर्दै गएको थियो ।'
उनले थपे, 'म कसरी बी लाइसेन्स परिक्षामा फेल भए ? भन्दै एन्फा पदाधिकारीहरुसँग मेरो एक किसिमको विवादनै भयो । त्यसपछि मैले सेप्टेम्बर ३ तारिखमा क्लबको प्रशिक्षकबाट राजिनामा दिए । किनभने मैले खेलाडीले सुविधा पाउनु पर्छ भन्दै खुलेरै बोलेको थिए । यता क्लबसंग असमझदारी पनि भयो । तर, त्यस्तो थिएन । क्लबलाई मायानै गर्थे । मैले खेलाडीका लागि आवाज उठाउँदै प्रशिक्षकको दायित्व मात्र निर्वाह गरेको थिए ।'
त्यही आक्रोशले उनी आफु अमेरिका पुगेको बताउँछन् । नेपाली फुटबल प्रतिको बितृष्णालाई सकारात्मक रुपमा आफुले रुपान्तरण गरेको प्रदिप बताउँछन् ।
'वितृष्णा पालेर यही बसेको भए, यतै डुलिरहेको हुन्थे । थाहा छैन म अहिले के हुन्थे । मलाई नेपाली फुटबलमा टिक्न दिदैनन् भन्ने थियो । त्यसपछि मात्रै मैले बाहिर जाने योजना बनाए र अमेरिका पुगे,' उनी भन्छन् ।
अमेरिकी 'बी' डिभिजन क्लबमा प्रशिक्षक
थ्री स्टार छोडेपछि उनी लास बेगल्स कपको ‘अवजर्भर’ का रुपमा अमेरिका पुगे । त्यही क्रममा उनले नेपाली राष्ट्रिय फुटबल टोलीका पूर्व सहायक प्रशिक्षक रिचर्डलाई भेट्ने अवसर पाए । नेपालसँगको सम्बन्ध लिएर प्रदिप रिचर्डलाई भेट्न उनको क्लब पुगेका थिए । रिचर्डले नेपाली टोलीको प्रशिक्षक छोड्दै अमेरिकामा रहेको किस्टोन एकेडेमीमा प्रशिक्षण दिईरहेका थिए । उनलाई भेट्दा क्लबका निर्देशकले प्रदिपलाई श्रम स्विकृती भएको खण्डमा क्लबमा राख्ने बाचा दिए ।
'रिचर्डलाई भेट्न जाँदा मलाई क्लबका निर्देशकले श्रम स्विकृति भएको खण्डमा क्लबमा बोलाउँछु भनेका थिए । मैले श्रम स्विकृति लिएर उनलाई फोन गरे । त्यसपछि मैले त्यही क्लबमा आजसम्म प्रशिक्षकको रुपमा काम गरे,' उनले भने, 'सुरुमा मैले राइजिङ स्टार (४ देखि ९ वर्ष) टोलीलाई प्रशिक्षण दिए । त्यसपछि मैले १० देखि १९ वर्षसम्मको ग्रिफोज टिमलाई प्रशिक्षण गरे ।'
उनले थपे, 'सन् २०१८ मा अमेरिकाको युएसएल खेल्ने दोस्रो श्रेणीको लिग टोलीमा एक सिजन मुख्य प्रशिक्षकको रुपमा काम गरे । त्यसपछि सन् २०१९ देखि इएसयू टोलीलाई प्रशिक्षण दिए । हाल पनि म त्यसै टोलीमा आबद्ध छु । इएसयूको टोली राम्रो प्रदर्शन गरे सोझै एमएलएसमा जानेछ ।'
अर्को लक्ष्य व्यवसायीक फुटबल
उनले अब नेपालमा नै केही गर्ने लक्ष्य बोकेर स्वदेश फर्किएको बताए । अमेरिकामा सिकेको फुटबलको ज्ञानलाई नेपालमा प्रयोग गर्ने लक्ष्य रहेको उनले बताए । प्रदिपले एन्फाले आफुलाई कुनै टोली दिने विश्वास गरेका छन् ।
'म अब अमेरिका नफर्कने लक्ष्य लिएर स्वदेश आएको हुँ । म तीन विकल्प बोकेर आएको छु । पहिलो एन्फाले कुनै टोली मलाई दिन्छ भन्ने आशा गरेको छु । त्यसो नभए लिग भएको खण्डमा कुनै क्लब हेर्ने योजना छ । त्यसो नभएको खण्डमा आफ्नै लगानीमा कुनै एकेडेमी संचालन गरेर ग्रास रुट फुटबलमा केन्द्रित रहने योजना छ,' उनले भने, 'तर, मलाई एन्फाबाट कुनै टिम दिनेछ भन्नेमा आशा रहेको छ । मलाई नेपालको राष्ट्रिय टिम हेर्ने चाहना हो ।'
उनले आफ्नो योग्यता कुनै पनि नेपाली राष्ट्रिय टोलीको प्रशिक्षकका लागि पर्याप्त भएको दाबी गरे । नेपालमा रहेका नेपाली र विदेशी प्रशिक्षकसँग आफ्नो योग्यता पुग्ने उनले दलिल छ । तर योग्यता निर्धारण गर्ने काम एन्फाको रहेको उनी बताउँछन् ।
'राष्ट्रिय टोलीकै लागि मैले तीन चार वर्ष पर्खेको छु । हैन भने थ्री स्टार च्याम्पियन भएकै बेला मलाई राष्ट्रिय टोलीको प्रशिक्षक चाहियो भनेर माग्न सक्थे । अहिलेसम्म त क्लब च्याम्पियन हुँदा सबै प्रशिक्षकले राष्ट्रिय टोलीको सहायक प्रशिक्षक हुने अवसर पाएका छन् । मैले मागेको छैन,' उनले भने, 'त्यतिबेला मेरो योग्यता क्षमता पुग्दैन होला भनेर म बाहिर बसे । तर अहिले पुग्छ जस्तो लाग्छ । मेरो क्षमता र म कुनै पनि राष्ट्रिय टोलीको प्रशिक्षक बन्न सक्छु । अहिले चाँही बेला आयो र एन्फाले केही गर्छ भन्ने लागेको छ ।'
उनले नेपाली फुटबलमा केही नयाँ गर्नु र व्यवसायीकतातर्फ लैजानु आफ्नो मुख्य लक्ष्य रहेको बताए । अस्ट्रेलियन ए डिभिजन क्लब प्रशिक्षक सरहको 'ए' लाइसेन्स रहेको उल्लेख गर्दै उनले राष्ट्रिय महिला फुटबल टोलीको मुख्य प्रशिक्षकमा आखाँ लगाएका छन् ।
तस्बिर - प्रदिपको फेसबुक
