काठमाडौं । क्रोएसियामा १८७३ मा एसोसियसन फुटबल भित्रिएको मानिन्छ । इतिहासकारका अनुसार क्रोएसियाका विभिन्न भागहरूमा रहेका औद्योगिक परियोजनाहरूमा काम गर्ने अंग्रेज प्रवासीहरूले फुटबल भित्र्याएको मानिन्छ । उनीहरुले आफ्नो खाली समयमा फुटबल खेल्ने गरेका थिए ।
यसै क्रममाः १९०७ मा क्रोएसियामा केही स्थानीय क्लबहरू स्थापना भए । त्यसपछि राष्ट्रिय टोली बनाउनु अर्को तार्किक कदम बन्यो र १९१८ मा टिम बन्यो । तर, नवगठित क्रोएसियाली पक्षले युगोस्लाभियन राष्ट्रिय टोलीसँग गाँसिनु पूर्व केहि खेलहरू खेलेको थियो ।
दोस्रो विश्व युद्धपछि युगोस्लाभिया राज्यको पतन पछि क्रोएशिया १९४१ मा एक स्वतन्त्र देश बन्न पुग्यो । दोस्रो विश्व युद्धको अन्त्यसम्ममा क्रोएसियाली टोलीले १५ भन्दाबढी मैत्रीपूर्ण खेल खेलिसकेको थियो ।
तर, त्यसपछि उनीहरु पुनः युगोस्लाभिया राष्ट्रिय टोलीमा सामेल हुन पुगे । त्यस समयबाट क्रोसियाली खेलाडीहरूको बहुमतले १९९० को दशक सुरु हुनुभन्दा पहिले समाजवादी संघीय गणतन्त्र युगोस्लाभियाको प्रतिनिधित्व गरे ।
क्रोएसियाको आधिकारिक उत्पती
सन् १९९१ मा क्रोएसियाले आफ्नो स्वतन्त्रताको घोषणा गरे पनि त्यसको एक वर्ष अगाडी एक अनौपचारिक क्रोएसियाली टोलीको गठन गरिएको थियो । यस टोलीले संयुक्त राज्य अमेरिका, रोमानिया र स्लोभेनियाविरूद्ध तीन मैत्रीपूर्ण खेल खेल्दै तीनै खेल जितेको थियो ।
यति बेलानै क्रोएसियाले पहिलो पटक रातो र सेतो रंग भएको जर्सीमा खेलेको थियो । १९९२ मा क्रोएसियाली फुटबल संघ फिफामा दर्ता भएपछि र अष्ट्रेलियाको विरूद्ध पहिलो पटक आफ्नो आधिकारिक खेल खेल्यो ।
क्रोएसियाले १९९३ मा युईएफएमा प्रवेश पायो । तर, विश्वकप छनोट खेल्न नपाएकाले क्रोएसियाले १९९४ को विश्वकप गुमाउन पुग्यो । युरो १९९६ छनोट खेल्दै क्रोएसिया फिफाको १ सय २५ औं वरीयतामा डेब्यू गर्यो ।
युरो छनोटको क्रममा क्रोएसिया ले आफ्नो पहिलो आधिकारिक जित एस्टोनियासँग २–० को निकालेको थियो । पहिलो पराजय भने युक्रेनसँग १–० को थियो । छनोटको आफ्नो समूहमा पहिलो बनेपछि क्रोएसिया फिफा वरीयताको ६२ औं स्थानमा पुग्यो र युरोपेली च्याम्पियनसिपका लागि छनोट भयो । क्रोएसियाले छनोटका १० खेलमा सात खेलमा जित, दुई बराबरी र एक खेलमा मात्र पराजय भोगेको थियो ।
पहिलो प्रमुख प्रतियोगिता
प्रख्यात प्रबन्धक मिरोस्लाव ‘इरो’ ब्लेजेभिचको नेतृत्वमा क्रोएसिया युरोप १९९६ मा डार्क हर्सको रुपमा देखिएको थियो । क्रोएसियाले युरोमा राम्रो सुरुवात गरे । उनीहरुले टर्की र डेनमार्क विरूद्ध आफ्नो पहिलो दुई खेल जिते । तेस्रो खेलमा पोर्चुगलसँग ३–० ले पराजित भएपनि समूहको दोस्रो बन्यो ।
पोर्चुगलसँगको हारले क्रोएसियाको भेट क्वाटरफाइनलमा जर्मनीसँग भयो । जहाँ जर्मनीसँग क्रोएसिया २–१ ले पराजित हुँदै बाहिरिन पुग्यो ।
ब्लेजेभिच प्रबन्धकको रूपमा रहँदा क्रोएसिया १९९८ को विश्वकपका लागि छनोट भयो । तिनीहरूको समूहमा अर्जेन्टिनासँगै प्रथम पटक विश्वकपमा सहभागीहरू भएका अन्य दुई टोली जापान र जमैका पनि रहेका थिए । विश्वकपको समूह चरणमा पनि क्रोएसियाली आफ्नो पहिलो दुई खेल जित्यो । तर, अर्जेन्टिनासँगको तेस्रो खेल गुमाउँदै समूहको दोस्रो स्थानमा रह्यो ।
शीर्ष १६ मा रोमानियालाई पहिलो हाफको इन्जुरी समयमा डाभोर अउकरले पेनाल्टीमा गोलमा गोल गर्दै क्वाटरफाइनलमा प्रवेश गराए ।
जर्मनीकोविरुद्ध क्वाटरफाइनलमा क्रोएसियाले ३–० को जित निकाल्दै प्रतियोगिताकै सर्वश्रेष्ठ प्रदर्शन गर्यो । तर, सेमिफाइनलमा क्रोएसिया फ्रान्ससँग २–१ ले पराजित हुन पुग्यो । तेस्रो स्थानका लागि भएको खेलमा क्रोएसियाले नेदरल्यान्ड्सलाई २–१ ले पराजित गर्यो । ६ गोलका साथ क्रोएसियाका स्ट्राइकर डाभोर प्रतियोगिताको शीर्ष गोलकर्ता बने ।
यीनै आशाजनक प्रदर्शनहरू पछि क्रोएसिया अझ सफलताको लागि राम्रोसँग सेट भएको देखिन्थ्यो । तर तिनीले यूरो २००० छनोटमा मध्यम प्रदर्शन गरेपनि छनोट हुन सकेनन् । छनोटका आठ खेल खेल्दा क्रोएसियाले ४ खेल मात्रै जित्न सकेको थियो ।
विश्वकप २००२ छनोटमा खराब सुरुवात गरे पनि नयाँ प्रबन्धक मिर्को जोसिचले टोलीलाई पुनः सहि लयमा ल्याए । छनोटको समूहमा शीर्ष स्थानमा रहँदै विश्वकपका लागि छनोट भएपनि विश्वकपको समूहमा भने खासै राम्रो प्रदर्शन गर्न सकेन् । विश्वकप २००२ मा क्रोएसिया समूह चरणबाटै बाहिरिन पुग्यो ।
१९९८ को विश्वकपमा रहेको धेरै जसो खेलाडीले राष्ट्रिय टोलीबाट सन्यास लिइसकेपछि क्रोएसिया अचानक आफ्नो पहिलेको लयलाई कायमै राख्न सकेन् । युरो २००४ मा समूह चरण पार गर्न सकेन् । २००६ को विश्वकपमा पनि क्रोएसियाको त्यस्तै कथा थियो । ब्राजिल र अष्ट्रेलिया पछाडि समूहको तेस्रो बनेको थियो ।
महानताको झलक
क्रोएसियाको यात्रा युरो २००८ मा आइपुगेको थियो । नयाँ प्रबन्धक स्लेभेन बिलीचको नेतृत्व र नयाँ पुस्ता लुका मोड्रिच जस्ता युवा खेलाडीहरू क्रोएसियाले आफ्नो छनोटबाट जन्माएको थियो । तर, पहिलो रोजाइका स्ट्राइकर एडुआर्डोलाई प्रतियोगिता सुरु हुनुभन्दा केही दिन अगाडी गुमायो । समूहको शीर्ष स्थानमा रहँदै क्वाटरफाइनलमा पुगेको क्रोएसिया टकीसँग पेनाल्टीमा पराजित हुँदै बाहिरिन पुग्यो ।
यस निराशाजनक क्षतिपछि क्रोएसियाले २०१० मा अर्को विश्वकप गुमाउन पुग्यो । छनोटमा समूहको तेस्रो स्थानमा रहँदै छनोट हुन सकेन् । युरो २०१२ मा समूह चरण पार गर्न सकेन् । इटाली र स्पेन जस्ता टोली समूहमा रहेकाले क्रोएसियाले आफुलाई प्रमाणित गर्न सकेन् । यो अवधि टोलीका लागि दुबै नतीजा र प्रदर्शनको आधारमा मिश्रित रह्यो ।
सन् २०१४ मा विश्वकपका लागि छनोट भएपछि क्रोएसियाले आयोजक ब्राजिलसँगको पहिलो खेल रेफ्रीको विवादास्पद निर्णयले गुमाउन पुग्यो । समूहमा ब्राजिल र मेक्सिको पनि तेस्रो स्थानमा रहँदै क्रोएसिया बाहिरियो । यूरो २०१६ मा क्रोएसिया एक कदम अगाडी थियो । तर, क्रोएसिया शीर्ष १६ मा पोर्चुगलसँग भएको खेलको अतिरिक्त समयमा गोल पराजित हुन पुग्यो ।
विश्वकप २०१८
२०१८ को विश्वकप छनोटको दौरान क्रोएसियाले निकै संघर्ष गर्यो । जहाँ आइसल्यान्ड र टर्कीविरूद्ध हारको प्रमाण थियो । विश्वकपका लागि ग्रीससँगको प्ले अफमा जित निकाल्दै क्रोएसियाले विश्वकपमा स्थान बनाएको थियो । जुन खेल क्रोएसियाले ४–१ ले जितेको थियो ।
विश्वकप सुरु हुँदै लाग्दा धेरै फुटबल विज्ञहरुले क्रोएसियाली टोलीलाई १९९८ को टिमसँग तुलना गर्न थालेका थिए । क्रोएसियाले जुन कुरा प्रमाणित समेत गर्यो ।
समूहको विजेता बन्दै नकआउट चरणमा प्रवेश गरेको क्रोएसियाले डेनमार्क र रूसविरूद्ध पेनाल्टीमा जित निकाल्दै सेमिफाइनमा स्थान बनायो ।
इङ्ल्यान्डविरुद्ध सेमीफाइनल खेल अतिरिक्त समयमा जित्दै फाइनल पुगे । बेल्जियमलाई पराजित गर्दै फाइनल पुगेको फ्रान्ससँग क्रोएसियाले उपाधिका लागि भेट पक्का गर्यो ।
फाइनल खेलमा फ्रान्ससँग ४–२ ले पराजति हुँदै उपविजेतामा सिमित बन्न पुग्यो । तर, क्रोएसियाका कप्तान लुका मोड्रिच प्रतियोगिताको उत्कृष्ट खेलाडी चुनिएका थिए ।
-एजेन्सीको सहयोगमा ।
