काठमाडौं । जति बेला वान डे क्रिकेटको भर्खर भर्खर जन्म भएको थियो, परम्परागत क्रिकेटका समर्थक त्यसलाई सकेसम्म खिल्ली उडाउनमै मज्जा लिन्थे । उनीहरू एक दिनमा सकिने क्रिकेटलाई क्रिकेट नै होइन सम्म पनि भन्थे । त्यति बेला वान डे क्रिकेटलाई भनिन्थ्यो, पाइजामा क्रिकेट । त्यसको सिधा सिधा अर्थ हुन्थ्यो, वान डे क्रिकेट सोमत नभएको खेल हो । दाबी के गरिन्थ्यो भने पहिलो श्रेणीको क्रिकेट मात्र क्रिकेट हो, अझ भनौ टेस्ट क्रिकेट मात्रै क्रिकेट ।
सन् सत्तरीको सुरुतिरका दिनको कुरा हुन् यी सबै । अहिले सम्झिन्दा हाँसो लाग्छ । हाँसो किन भन्दा अहिले त्यही टेस्ट क्रिकेट चर्को समस्यामा छ, त्यो पनि वान डे भन्दा पनि कान्छो ढाँचाको क्रिकेटले गर्दा । त्यसो भनेको ट्वान्टी ट्वान्टी क्रिकेट । जम्मा जम्मी २० ओभरका खेलले । फेरि पुरानै दिनमा फर्केर भन्दा ती दिन तिर कसैले ट्वान्टी ट्वान्टी क्रिकेटबारे बोलेको भए, के हालत हुन्थ्यो होला, कल्पना गर्न पनि गाह्रो छ । ती पुराना सोचका क्रिकेट पारखीले के मात्र भन्थे होलान ।
वर्तमान फर्कदा मान्नै पर्छ, ट्वान्टी ट्वान्टी क्रिकेटको अगाडि टेस्ट क्रिकेट विस्तार विस्तार मर्दैछ । टेस्ट क्रिकेटलाई गाह्रो गाह्रो हुँदैछ भन्ने लक्षण देखा पर्न थालिसकेका छन् । यसको पछिल्लो एउटा राम्रो उदाहरण बनेको छ, पाकिस्तानका बलर मोहम्मद आमिरको टेस्ट क्रिकेटबाट सन्यास । आमिरले भर्खर २७ वर्षका भए । न त यो सन्यास लिने उमेर हो, न त करियरको दृष्टिकोणले राम्रो निर्णय । के पो त्यस्तो ठूलो आइपर्यो यी बायाँ हाते फास्ट बलरलाई ?
गाँठो कुरा भने सरासर प्रस्ट छ । अहिलेको आधुनिक क्रिकेट भनेको ट्वान्टी ट्वान्टी क्रिकेट हो, अनि ट्वान्टी ट्वान्टी क्रिकेट भनेको खेलाडीका लागि पैसा कमाउने राम्रो दाउ हो । अब क्रिकेटको व्यवसायिक खेलाडी भएपछि उसको इच्छा बढी भन्दा बढी कमाउने त हुन्छ नै । फेरि क्रिकेटमा खेलाडीले सधैं कहाँ कमाइरहन सक्छ र ? खालि केही वर्ष न हो । उमेर के अलिकति ढल्नु पर्छ, करियर एकातर्फ हुन्छ, कमाई अर्कोतर्फ हुन्छ ।
आमिरले पाकिस्तानका लागि टेस्ट क्रिकेटमा के कस्तो गरे, सायद त्यो नितान्त गौण विषय भएको छ । मुख्य विषय हो, आमिरले किन सन्यास लिए त ? अब उनको ध्यान पूर्णतः ट्वान्टी ट्वान्टी क्रिकेटमै हुनेछ । यो खुल्ला रहस्य जस्तै हो । उनी अब सकेसम्म फ्रान्चाइज क्रिकेटमा संलग्न हुनेछन् । उनले पनि के राम्रोसँग बुझे भने अब समय पैसा कमाउने हो, टेस्ट क्रिकेट खेलेर भविष्य छैन । उनी जत्तिको राम्रो खेलाडीले पनि यस्तै निर्णय गर्न थालेपछि अब अरू धेरैले पनि उनलाई पछ्याउने छन् ।
दक्षिण अफ्रिकी क्रिकेट कप्तान फाफ डे प्लेसिसले हाकाहाकी भनेका छन्, अब टेस्ट क्रिकेटलाई सजिलो हुने छैन् । एक जना खेलाडीले टेस्ट क्रिकेटमा पूरा खेल जीवन बिताएर जति कमाउन सक्छन्, लगभग त्यत्तिकै रकम अब त्यही खेलाडीले एक सिजन माथिल्लो स्तरको केही फ्रान्चाइज क्रिकेटमा खेलेर कमाउन सक्छ । एउटा राम्रो खेलाडी पूरा वर्ष फ्रान्चाइज क्रिकेटमा ब्यस्त हुने हो भने कमाइ त बाक्लै हुन्छ र यस अगाडि टेस्ट क्रिकेटको लोभ गौण नै हुन्छ ।
अबको केही दिनमै टेस्ट क्रिकेट मरिहाल्छ भन्ने पनि होइन । मान्नै पर्छ, यो नै विश्व क्रिकेटका सबैभन्दा माथिल्लो स्वरूप हो । अब यो स्वरूपमा क्रिकेट भारत, इंग्ल्यान्ड र अष्ट्रेलिया जस्ता देशमा बढी खेलिने छन् । अरूतर्फ यो कम नै खेलिने छन् । खेलिएपनि दर्शक हुने छैनन्, दर्शक नभएपछि यसले प्रायोजक पनि पाउने छैन् र अन्ततः यो घाटाको खेल हुनेछ । विश्व क्रिकेटमा अहिले जति पनि कमाइ हुन्छ, त्यसको धेरै भन्दा धेरै अंश यिनै तीन देशमा जाने गर्छ ।
बाँकी देशले बचेकोमा पनि भागबन्दा गर्ने नै हो । यसले गर्दा दक्षिण अफ्रिका र पाकिस्तानसँगै वेस्ट इन्डिज, श्रीलंका र न्युजिल्यान्ड जस्ता देशको क्रिकेटमा प्रभाव पर्नेछ । यी देशका खेलाडीले अब आफ्नो देशका लागि टेस्ट क्रिकेट खेल्नु भन्दा फ्रान्चाइज क्रिकेट खेल्नु नै ठीक मान्ने छन् । डर के भने राम्रा भनिएका खेलाडी सबै ट्वान्टी ट्वान्टी क्रिकेटमा ब्यस्त हुनेछन्, औसत भन्न मिल्ने खेलाडी भने टेस्ट खेलिरहेका हुनेछन्, शून्य न शून्य रंगशालामा ।
फेरि आमिरकै प्रसंगमा फर्कने हो भने उनले कम समयमै सबथोक देखे । सन् २००९ मा १७ वर्षको उमेरमा पाकिस्तानका लागि टेस्टमा डेब्यु गरे । चाँडै स्पट फिक्सिङमा फसे र पाँच वर्षको प्रतिबन्धमा पनि परे । केही समय त भयो, उनले फेरि क्रिकेट खेल्न थालेको । उनी साँच्चै अब्बल दर्जाका खेलाडी थिए, त्यसैले पुर्नआगमनमा उनलाई कुनै समस्या भएन् । हालैको वान डे विश्वकपमा पनि उनी निकै लयमा थिए, १७ विकेट लिए ।
विश्वकप सकिएको केही दिन पनि भएको छैन, उनको सन्यासको समाचार आइहाल्यो । खासमा उनको यो सन्यासबाट कोही ठूलै आश्चर्यमा भने परेनन् । भलै पाकिस्तानी खेलाडीले भारतको इन्डियन प्रिमियर लिग (आईपीएल)मा खेल्ने पाउँदैनन, तर उनीहरूको अरू फ्रान्चाइज क्रिकेटमा चर्को माग छ । आमिरले भनेकै छन्, सीमित ओभरको क्रिकेट खेल्ने क्रम टुट्ने छैन । त्यो भनेको बढी ट्वान्टी ट्वान्टी खेल्ने भनेकै हो । अनि त्यो भनेको टेस्ट क्रिकेटलाई गाह्रो गाह्रो छ भन्ने पनि त हो ।
