अमेरिका कसरी बन्यो ओलम्पिकमा नम्बर १ ?

काठमाडौं। महिला बास्केटबलको रोमाञ्चक फाइनलसँगै ३२ खेलमा दुई साताभन्दा बढी भएको पेरिस ओलम्पिक २०२४ को प्रतिस्पर्धा समाप्त भएको छ। अर्थात्, लस एन्जलस, अमेरिकामा भेट्ने वाचासहित चार वर्षको लागि गृष्मकालीन ओलम्पिकले बिदाइ लिएको छ।

राजनीतिक र व्यावसायिक रूपमा चर्को प्रतिस्पर्धी रहेका अमेरिका र चीनबीच विश्व खेलकुदको महाकुम्भमा पनि प्रतिस्पर्धी निक्कै चर्को छ। यी दुई देशको प्रतिस्पर्धा सबभन्दा बढी स्वर्ण पदक जितेर पदक तालिकामा नम्बर १ स्थानमा को रहने भन्ने हो।

पेरिसमा १० हजार बढी खेलाडीले ३ सय २९ स्वर्ण (स्पर्धा) को लागि गरेको प्रतिस्पर्धामा अमेरिका नम्बर १ बन्यो। तर, उसलाई पदक तालिकाको शीर्षस्थानमा रहन सजिलो भएन, चर्को चुनौती बेहोर्नुपर्‍यो। पेरिस ओलम्पिकको अन्तिम स्पर्धा महिला बास्केटबलको फाइनल रहेको थियो, जसमा जित हात पारे मात्रै अमेरिका पदक तालिकाको शीर्षस्थानमा पुग्ने थियो।

अमेरिकाले ३८ स्वर्णसहित अन्तिम दिन आइतबारको खेल सुरु गरेको थियो। चीन ३९ स्वर्णसहित शीर्षस्थानमा थियो। तर, महिला बास्केटबलमा अमेरिका स्वर्णको मुख्य दाबेदार थियो। किनभने उसले सन् १९९६ यता ओलम्पिकमा सबै खेल जितेको थियो। अमेरिकालाई साइक्लिङ, कुस्ती, भलिबलमा पनि स्वर्ण जित्ने अवसर थियो भने चीनलाई भारोत्तोलनमा।

ली वेन्वेनले महिला ८१ केजीमाथि सफलता हासिल गर्दै चीनको स्वर्ण संख्या थपिदिइन्। यता अमेरिकी महिला भलिबल टिम र कुस्ती खेलाडी केनेडी ब्लेड्स रजतमा सीमित भए। तर, जेनिफर भ्यालेन्तेले ट्याक साइक्लिङको ओलम्पिक उपाधि रक्षा गर्दै पदक तालिकाको शीर्षस्थानमा उक्लिने अमेरिकाको आशा कायमै राखिइन्। त्यसैले, सबैको ध्यान महिला बास्केटबल फाइनलले तान्यो।

पदक तालिकाको शीर्षस्थान हासिल गर्न फाइनल जित्नै पर्ने अवस्था आइपरेपछि चर्को दबाबमा केही अमेरिकी खेलाडी नर्भस नै भए। तर, ओलम्पिकमा जितको श्रृंखलालाई ६० खेल पुर्‍याउँदै महिला बास्केटबलमा लगातार आठपल्ट ओलम्पिक च्याम्पियन बन्यो, जसले अमेरिकालाई पदक तालिकाको नम्बर १ बनाउँदै पेरिस २०२४ को यात्रा टुंग्याइदियो।

बास्केटबल फाइनलमा घरेलु टिम फ्रान्सले कडा चुनौती दिएको थियो। अन्तिम सेकेन्डसम्म चलेको प्रतिस्पर्धामा अमेरिकाले ६७–६६ ले फाइनल जित्यो। यो उपाधिसँगै अमेरिकाले स्वर्ण संख्या चीन समान ४० बनायो। स्वर्ण बराबरी भएपछि धेरै रजत पदक जितेको आधारमा अमेरिका पदक तालिकाको नम्बर १ बनेको हो। उसले ४४ रजत पदक जित्यो भने चीनको पक्षमा २७ रजत रह्यो।

जापान २० स्वर्णसहित तेस्रो स्थान रह्यो। तीन वर्षअघि टोकियो ओलम्पिकमा पनि जापान तेस्रो भएको थियो। अस्ट्रेलियाले अहिलेसम्मकै सबभन्दा राम्रो प्रदर्शन गर्ने क्रममा १८ स्वर्णसहित चौथो स्थान हासिल गर्‍यो। आयोजक फ्रान्स १६ स्वर्णसहित शीर्ष पाँचमा रह्यो, जुन पेरिसमै सन् १९०० मा भएको ओलम्पिकयता फ्रान्सको सबभन्दा राम्रो नतिजा हो।

नेदरल्यान्ड्स (१५ स्वर्ण), बेलायत (१४), दक्षिण कोरिया (१३), इटाली (१२) र जर्मनी (१२) शीर्ष दसमा रहे। बेलायतको सन् २००४ यता पहिलोपल्ट शीर्ष पाँचबाट बाहिरिएको हो।

सन् २०२८ को गृष्मकालीन ओलम्पिकमा पनि अमेरिका पदक तालिकाको शीर्षस्थानमा रहने अपेक्षा गरिएको छ। किनभने त्यो ओलम्पिक अमेरिकाको लस एन्जलसमा हुँदैछ। परम्परागत रूपमै आयोजक टिमले ओलम्पिकमा राम्रो प्रदर्शन गर्ने गरेको छ। त्यसो त अमेरिका ओलम्पिकमा परम्परागत शक्ति नै हो।

तर, अमेरिका गृष्मकालीन (समर) ओलम्पिकमा जस्तै विन्टर (हिउँदे) ओलम्पिकमा भने प्रभावशाली वा शक्तिशाली छैन। उसले सन् १९३२ पछि पदक तालिकामा शीर्षस्थान ओगट्न सकेको छैन। विन्टर ओलम्पिकको पछिल्ला दुई संस्करणमा ६० लाखभन्दा थोरै जनसंख्या भएको देश नर्वे नम्बर १ बनेको थियो।