काठमाडौं ।
जरुर साथी म पागल !
यस्तै छ मेरो हाल ! ...
महाकवी लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाले लेखेको कविताका यी हरफमा कता–कता धनगढीका सुवाश शाही देखिन्छन् । शाहीलाई धेरैले खेलकुदमा पागल भएको मान्छन् । पछिल्लो समय उनी ‘सरप्राइज प्याकेज’को रुपमा फ्रेन्चाइज फुटबलमा टिम मालिकको रुपमा देखिए । हेर्दा लाग्छ, उनी खेलकुदका एक ईमान्दार योद्धा हुन् ।
धनगढीमा शैक्षिक व्यवसाय संचालन गरिरहेका सुवास केही वर्ष पहिले क्रिकेट व्यवस्थापकको रुपमा देखिए । आफुले संचालन गरिरहेको कलेज सुदुर पश्चिम एकेडेमीको नामबाट एसपीए कप क्रिकेटको सुरुवात गरे । क्रिकेट खेलाडी समेत रहेका उनले क्रिकेट प्रतिको पागलपन एसपीएमा देखाएका थिए ।
चार लाख रुपैँयाको लगानीमा सुरु गरेको एसपीए कप पछिल्लो समयसम्म आइपुग्दा धनगढी प्रिमियर लिग (डीपीएल) मा परिणत बनेको छ । उनले यसबीचमा आफ्नो सुरुवाती प्रतियोगिताको नाम मात्र फेरेनन्, देशकै क्रिकेटलाई व्यवसायीक रुपमा परिवर्तन गरिदिए ।
क्रिकेट संघ निलम्बनमा रहेको अवस्थामा उनले फ्रेन्चाइज क्रिकेट लिगको सुरुवात गरे । उनले पहिलो पटक अक्सनबाट खेलाडी छान्ने परम्पराको सुरुवात गरे । उनले नेपालमा पनि अक्सनमार्फत प्रतियोगिता सञ्चालन गर्न सकिन्छ भनेर प्रमाणित गरे । उनकै सिको गर्दै इपीएल र पीपीएल जस्ता फ्रेन्चाइज क्रिकेट जन्मिए । उनले धनगढी क्रिकेट एकेडेमी समेत संचालन गरे ।
व्यावसायिक क्रिकेटको अग्रपङ्तीमा देखिएका उनी गत वर्ष तेक्वान्दो संघमा पनि देखिए । उनी सुदूरपश्चिम प्रदेश तेक्वान्दो संघको तदर्थ समितिका अध्यक्ष बने । तेक्वान्दो संघमा निर्वाचित भएपछि धेरैले शाहीलाई क्रिकेटबाट हराएको अड्कल काट्न थालेका थिए । नभन्दै उनले त्यसपछिका दुबै डीपीएलका संस्करण आयोजना गर्न सकेनन् । धेरैले उनको डीपीएलको अबको यात्रा सकिएको हो कि भनेर आशंका गरेका छन् ।
शैक्षिक व्यवसायबाट क्रिकेट हुँदै तेक्वान्दोमा पुगेका सुबास फेरी एक पटक फ्रेन्चाईज फुटबलमा देखिएका छन् । सोमबार नेपाल सुपर लिगको टिम र मालिक सार्वजनिक गर्दा फ्रेन्चाईज क्रिकेटमा ख्याती कमाएका शाही ‘सरप्राइजिङ प्याकेज’का रुपमा देखा परे । सुदुरपश्चिम प्रदेशबाट ‘धनगढी एफसी’को मालिकको रुपमा देखा पर्दा सबै छक्क परे ।
ठुला व्यापारीक घरानाले एनएसएलको टिम खरिद गर्दा सुदुरपश्चिमबाट शाही आउने कमैले सोचेका थिए । आर्थिक हिसाबले फ्रेन्चाईज फुटबलमा पैसाको खोलो बग्ने छ । एनएसएलका सात फ्रेन्चाईज टिम मध्य धनगढीलाई धेरैले कमजोर पनि भनेका छन् । तर सुबासको दिल कमैले देखेका छन् ।
सुरुवातमा उनलाई एनएसएलबाट एक टोली लिन प्रस्ताव आयो । तर उनले धेरै नसोची प्रस्ताव स्विकार गरे । लामो समय फ्रेन्चाइज प्रतियोगिता सञ्चालन गरिरहेका उनलाई बुझ्नुपर्ने धेरै थिएन ।
‘सुरुवातमा टिम मालिकका लागि प्रस्ताव आएको थियो । केही सोच्दै नसोची स्विकार गर्यौ ।’ शाहीले भने, ‘हामीले फ्रेन्चाइज प्रतियोगितामा लामो समय काम गरि सकेको छौ । त्यसैले फ्रेन्चाईजको सम्भावनाको बिषयमा धेरै सोचेनौं ।’
व्यावसायिक फुटबलमा पहिलो प्रयोग
धनगढी एफसीका मालिक शाहीले व्यावसायिक फुटबलका लागि एनएसएल पहिलो प्रयोग भएको बताए । उनले फ्रेन्चाइज फुटबललाई नाफाघाटाको रुपमा नहेरेको बताए ।
‘यो फुटबलमा पहिलो प्रयोग हो । सुरुको एक–दुई वर्षमा हामीले यसलाई फुटबलमा लगानी गर्यौ भन्ने सोच्नु पर्छ । त्यसले विस्तारै नेपाली फुटबललाई व्यावसायिकतर्फ लैजाने छ ।’ शाहीले भने, ‘एसपीए कपको रुपमा हामीले धनगढीमा क्रिकेट सुरु गर्दा ४ लाख रुपैँयामा प्रयोग गर्यौ । त्यसपछि हामीले क्रिकेटमा धेरै कुराको प्रयोग पनि गर्यौ र त्यसमा सफल पनि भयौ ।’
उनले प्रतियोगिता आयोजनाबाट आउने नगदलाई मात्र फाइदाको रुपमा लिन नहुने बताए ।
‘प्रतियोगिता आयोजनाबाट आउने प्रत्यक्ष नगद मात्र नाफा हैन । हामीले त्यो ठाउँलाई अप्रत्यक्ष रुपमा धेरै नाफा पनि दिलाएका हुन्छौ । जस्तो की एसपीएसबाट सुरु भएको क्रिकेटले धनगढीमा अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट रंगशाला बन्नेसम्मको माहोल बन्यो ।’ उनले भने, ‘भोली त्यो ठाउँमा अन्तर्राष्ट्रिय रंगशाला बन्दा त्यहाँ हुने अन्तर्राष्ट्रिय खेलको प्रभाव त्यस ठाउको पर्यटन र आर्थिक व्यवसायसँग जोडिन्छ । यसले एउटा सिटीलाई नै अन्तर्राष्ट्रियकरण गर्दछ । जसरी अहिले धनगढीलाई सिटी अफ क्रिकेट भनेर चिनाएको छ ।’
उनले थपे, ‘हाम्रो पैसा कमाउने सोच हैन । धनगढीलाई खेलको माध्यमबाट चिनाउने सानो प्रयास मात्र हो । हामीले पैसा मात्रै कमाउने नै हो भने स्कुल, कलेजबाट कमाउन सक्थ्यौ । मैले स्कुल, कलेज पनि संचालन गरिरहेको छु । विभिन्न अभियानहरु पनि चलाइरहेका छौ । तर, हाम्रो सोच त्यति मात्रै हैन ।’
फुटबलमा लाग्दैमा क्रिकेट छोडिन्न
डीपीएलका सञ्चालक शाहीले आफु फुटबलमा लाग्दैमा क्रिकेट छोडेको नसम्झिन आग्रह गरे । उनले फुटबल र क्रिकेटलाई एउटै ब्रान्डको रुपमा अगाडी बढाउने बताए ।
उनले भने, ‘विभिन्न कारणले गर्दा पछिल्लो दुई सिजन हामीले डीपीएल गर्न सकेका छैनौ । क्रिकेट छोडेको भने हैन । त्यत्रो लगानी गरेर त्यो स्थानमा क्रिकेट पुर्याएका छौ । एक छुट्टै ब्रान्डको रुपमा स्थापना गरेका छौ । त्यसलाई छोड्ने भन्ने कुरै हुँदैन । बरु त्यसलाई अर्को स्तरमा लैजाने हो ।’
उनले अबको क्रिकेट यात्रालाई अगाडी कसरी बढाउने भन्ने अर्को महत्वपूर्ण विषय रहेको बताए । क्रिकेटको अभिभावक संस्था नेपाल क्रिकेट संघ (क्यान) आइसकेपछि त्यसलाई फरक तरिकामा लैजानु पर्ने उनले बताए ।
‘क्रिकेटको अभिभावक संस्था क्यान पनि आइसकेको छ । उहाँहरुले पनि नेपालमा हुँदै गरेका फ्रेन्चाईज क्रिकेटलाई कसरी अगाडी बढाएर लैजाने भन्ने विषय सोची रहनु भएको छ । यो दुई संस्थाबीचको समन्वय पनि हो । मैले एक्लैले पनि यसलाई अगाडी बढाउन सक्ने अवस्था छैन ।’ उनले भने, ‘त्यसैले हामी त्यसलाई अर्कों स्तरमा लैजान तयार छौ र लैजान जरुरी पनि छ ।’
क्यानले चाहेको खण्डमा प्रतियोगिताको संरचना र ढाँचा परिवर्तन गर्न सकिने शाहीले बताए ।
उनले भने, ‘हामी डीपीएलको फम्र्याट परिवर्तन गर्न तयार छौ । भइरहेका लिगलाई समायोजन गर्दै एक राम्रो लिग गर्नसक्ने अवस्था पनि क्यानसँग छ । तर सम्पर्क हुन जरुरी छ । हामीले क्रिकेटको कसरी विकास गर्ने भन्ने कुरा सोच्नु महत्वपुर्ण हो ।’
उनले आगामी दिनमा डीपीएल पनि एनपीएल हुन सक्ने आशा देखाए ।
विगतमा एसपीए कपबाट डीपीएल बन्न सकेको भन्दै डीपीएलबाट पनि एनपीएल बन्न सक्ने शाहीले धारणा राखे ।
नयाँ खेलको प्रयोग
शाहीले आफु नयाँ खेलमा प्रयोग गर्न चाहने भएकोले फ्रेन्चाइज फुटबलमा पनि संलग्न भएको बताए ।
उनले प्रयोग मात्र नभई आफ्नो प्रयास पनि सफल रहने विश्वास व्यक्त गरे ।
‘म र मेरो टिम सधै नयाँ नयाँ खेलमा प्रयोग गर्न चाहन्छौ । हामीले प्रयोग गरेको कुनै पनि विषयलाई अर्को स्तरसम्म लैजाने प्रयासमा हामी सफल पनि भएको छौ ।’ शाहीले भने, ‘हाम्रो योजना अरुलाई पनि बाँड्ने हो । हामीले क्रिकेटमा आफ्नो अनुभव बाड्यौं ।’
पछिल्लो समय तेक्वान्दोमा समेत जोडिएका शाहीले आफ्नो आगमन पछि तेक्वान्दोमा पनि राम्रो भइरहेको बताए ।
उनले प्राप्त सफलतामा आफु एक्लै मात्र नभई टिमको रहेको बताए ।
‘अहिले धनगढीमा तेक्वान्दोमा पनि राम्रो भइरहेको छ । तर, यसमा म एक्लो भने हैन । मसँग ठुलो टिम छ । ठुलो टिमकै कारण हामी सफल भएका पनि हौ ।’ उनले भने, ‘बाहिरबाट हेर्दा म मात्रै एक्लो देखिएको हो ।’
