काठमाडौं । सन् २००५ मा नेपालले अन्तिम पटक कीर्तिपुरस्थित टियु मैदानमा 'फस्ट क्लास' क्रिकेट खेलेको थियो ।
अन्तराष्ट्रिय क्रिकेट परिषद् (आईसीसी) ले टेष्ट मान्यता नपाएका राष्ट्रलाई मध्यनजर गर्दै अन्तर महादेशीय कपको नाममा फस्ट क्लास क्रिकेटको स्वरुप अघि बढाएको थियो ।
त्यही समय नेपालले यस फर्म्याटमा खेल्न पाएको थियो । अन्तर महादेशीय कप भने सन् २००४ मा सुरु भएको थियो ।
दोस्रो संस्करणमा नेपाल र युएईले कीर्तिपुर मैदानमा फस्ट क्लास क्रिकेट खेलेका थिए । करिब पाँच हजार दर्शकलाई साक्षी राखेर नेपालले युएईलाई १ सय ७२ रनले पराजित गरेको थियो ।
टस जितेर पहिले ब्यटिङ गरेको नेपालले पहिलो इनिङमा ७ विकेट गुमाएर २ सय ८७ रन बनाएर इनिङ्स समाप्तिको घोषणा गरेको थियो । शरद भेषवाकरले सर्वाधिक ८९ रन बनाएका थिए । शक्ति गौचनले ६८ रन जोडेका थिए ।
पहिलो इनिङ्समा युएई १ सय ६४ रनमा समेटिदा नेपालका राजु बस्न्यातले ३ तथा शक्ति गौचनले २ विकेट हात पारका थिए ।
नेपालले दोस्रो इनिङमा थप १ सय २५ रन बनाउँदै इनिङ्स समाप्तिको घोषणा गरेको थियो । युएईलाई खेल जित्न २ सय ४९ रन आवश्यक पर्ने भयो । तर, युएई ७६ रनमा समेटियो । दोस्रो इनिङ्समा विनोद दासले ५ विकेट चट्काएका थिए । शक्ति गौचनले २ विकेट लिएका थिए ।
त्यसअघि नेपालले कीर्तिपुर मैदानमानै हङकङसंग बराबरी खेलेको थियो ।
युएईविरुद्ध घरेलु मैदानमा नेपालले खेलको अन्तिम फस्ट क्लास क्रिकेट त्यही थियो । त्यसयता नेपालले घरेलु मैदानमा फस्ट क्लास क्रिकेट खेल्न पाएको छैन ।
सन् २००६ को आईसीसी अन्तर महादेशीय च्यालेन्ज कपमा नेपालले नामिबियाको मैदानमा बराबरी खेलेपछि कुनै पनि आईसीसीको फस्ट क्लास क्रिकेट खेलेको छैन ।
त्यसअघि, सन् २००४ मा नेपालले मलेसियासंग कीर्तिपुर मैदानमा पहिलो पटक घरेलु मैदानमा फस्ट क्लास क्रिकेट खेलेको थियो । जसमा नेपालले मलेसियालाई ९ विकेटले पराजित गरेको थियो ।
नेपालको डेब्यु फस्ट क्लास क्रिकेट भने युएईविरुद्ध सारजाहामा भएको थियो । सो खेल बराबरीमा सकिएको थियो ।
नेपालले आईसीसी अन्तर महादेशीय कपमा दुई पटक सहभागिता जनाएको छ ।
पहिलो र दोस्रो संस्करण खेलेको नेपालले ४ मध्य २ मा जित र २ मा बराबरी खेल्दै समूह उपविजेता बनेको थियो । तर,नेपाल अघिल्लो चरण प्रवेश गर्न असफल भयो ।
तीन राष्ट्रको समूह हुने भएकाले शीर्ष टोलीमात्र अघिल्लो चरण पुग्ने नियम रहेको थियो ।
नेपाल सुरुवाती दुई संस्करणपछि प्रतियोगितामा छनोट हुन सकेन । त्यसयता नेपालले आईसीसीको फस्ट क्लास क्रिकेट खेल्न पाएको छैन ।
तर, अहिले नेपालले एक दिवसीय मान्यता पाएसंगै पुन आईसीसी अन्तर महादेशीय कपमा छनोट भएको छ । दुर्भाग्य के भने आईसीसीले आउने संस्करणबाट प्रतियोगिता परिमार्जन गर्ने संकेत देखाएको छ । जसले गर्दा फस्ट क्लास नहुन सक्छ ।
तर, १४ वर्षपछि पुन: घरेलु मैदानमा फस्ट क्लासको क्रिकेट फर्कदै छ । यसले नेपाली खेलाडी तथा दर्शकलाई नयाँ अनुभुती दिलाउनेछ ।
नेपाली क्रिकेट विकासको लागि तयार गरेको लिगेसी टूर अन्तर्गत विश्वकै सबैभन्दा पुरानो क्रिकेट क्लब मेरिलेबोन क्रिकेट क्लब (एमसीसी) नेपाल भ्रमणमा आएपछि यो मौका जुरेको हो ।
एमसीसीले नेपालमा खेल्ने तीन दिवसीय खेललाई आईसीसीले फस्ट क्लास क्रिकेटको मान्यता दिएको छ । खेल नेपाली दर्शकको लागि मात्र नभएर नेपाली टिमका खेलाडीका लागि समेत नयाँ हुनेछ ।
नेपालले सार्वजनिक गरेको टोलीका नयाँ कप्तान ज्ञानेन्द्र मल्लले समेत फस्ट क्लास क्रिकेटमा डेब्यु गर्ने छन् । सोमपाल कामी र शरद भेषवाकरले बाहेक अन्य खेलाडीले फस्ट क्लास क्रिकेट खेलेका छैनन् ।
नेपालले एसियाली क्रिकेट काउन्सिल (एसीसी) ले आयोजना गरेको तीन दिवसीय क्रिकेट खेलेको थियो तर सो खेललाई आईसीसीले फस्ट क्लास क्रिकेटको मान्यता दिएको थिएन ।
कुनै पनि देशको क्रिकेटमा फस्ट क्लास ढाँचाको ठुलो भूमिका रहन्छ । यस ढाँचाको क्रिकेटलाई उच्चस्तरको प्रतियोगिताको रुपमा हेरिन्छ । यस ढाँचाको क्रिकेटमा सेतो जर्सी र रातो बलले तीन वा तीन भन्दा बढि दिन खेल्ने गरिन्छ ।
फस्ट क्लास क्रिकेटले खेलाडीको मनोबल, क्षमता, स्थिरता, बलियो पक्ष र कमजोर पक्ष पत्ता लगाउन मद्दत गर्छ ।
जो राष्ट्र अन्तराष्ट्रिय क्रिकेटमा सफल छन्, उनीहरुको घरेलु संरचनामा फस्ट क्लास क्रिकेटको राम्रो प्रतियोगिता हुनेगर्छ । उदाहरणका लागि अफगानिस्तानलाई नै हेर्न सकिन्छ ।
नेपाल भन्दा निकैपछि क्रिकेट खेल्न सुरु गरेको उसले छोटो समयमा अन्तराष्ट्रिय क्रिकेटमा फड्को मार्यो । उसको सफलतामा घरेलु क्रिकेटको संरचना र प्रतियोगिताको मुख्य भूमिका छ । अफगानिस्तानमा सबै खाले घरेलु प्रतियोगिता हुने गर्छ । सोही कारण उसले सन् २०१७ मा टेष्ट राष्ट्रको मान्यता समेत प्राप्त गरिसकेको छ ।
एक दिवसीय मान्यता पाएको राष्ट्र नेपालले सन् २००५ यता कुनै फस्ट क्लास क्रिकेट खेलेको छैन । सुन्दा अचम्म लाग्न सक्छ, तर वास्तविकता यही हो ।
सोमपाल कामीले श्रीलंकाको घरेलु लिगमा फस्ट क्लास क्रिकेट खेल्नु बाहेक अन्य खेलाडी यस ढाचाको क्रिकेट खेल्नै पाएका छैनन् ।
अहिलेसम्म नेपालका १७ खेलाडीले मात्र फस्ट क्लास क्रिकेट खेलका छन् । अहिले राष्ट्रिय टिममा रहेका पारस खड्का, सोमपाल कामी र शरद भेसवाकरसंग मात्र यो अनुभव रहेको छ ।
अब फस्ट क्लास क्रिकेटमा नयाँ कप्तान ज्ञानेन्द्र मल्ल सहित कम्तिमा ९ खेलाडीले डेब्यु गर्नेछन् । नेपाल भ्रमणमा रहेको इंग्ल्यान्ड तथा विश्वकै सबैभन्दा पुरानो क्रिकेट क्लब मेरिलेबोन क्रिकेट क्लब (एमसीसी) सँग राष्ट्रिय क्रिकेट टिमले फस्ट क्लास क्रिकेट खेल्दैछ ।
एक साता नेपाल भ्रमणमा रहेको एसीसीले बुधबारबाट शुक्रबारसम्म त्रिवि मैदानमा तीन दिवसीय फस्ट क्लास क्रिकेट खेल्ने कार्यक्रम तय छ ।
नेपालसँग टी–ट्वान्टी, एकदिवसीय र फस्ट क्लास क्रिकेट सिरिजका लागि एमसीसीको टिम नेपाल आएको हो ।
एमसीसीसंग बुधबार हुने खेलले १४ वर्ष लामो फस्ट क्लास क्रिकेटको खडेरीको अन्त्य गर्नेछ ।
अन्य देशमा फस्ट क्लास क्रिकेट नखेली राष्ट्रिय टिममा स्थान गाह्रो हुन्छ । क्रिकेटमा सफलता हासिल गरेका देशमा राष्ट्रिय टिममा स्थान बनाउने मुख्य आधार भनेकै फस्ट क्लास क्रिकेटमा गरेको प्रदर्शन हो ।
तर,नेपाली क्रिकेटले यस ढाँचाको क्रिकेटको अभ्यासै गर्न पाएको छैन ।
करिब तीन वर्ष आईसीसीको निलम्बनमा रहेको क्यान घरेलु क्रिकेटको नयाँ संरचना बनाउनमा केन्द्रित छ । यदी नेपाली क्रिकेटलाई उकास्ने हो भने उसले घरेलु संरचनामा फस्ट क्लास क्रिकेटको थालनी गर्नुपर्ने अपरिहार्य छ ।
तस्बिर : एजेन्सी
